Każdy, kto na co dzień ma do czynienia z transportem ponadnormatywnym, wie doskonale, że jedną z najważniejszych kwestii jest droga, po której taki transport może się poruszać. Niejeden z nas przekonał się również, że raczej nie warto z niej zbaczać, choć czasem trzeba 😉 Jest ona zazwyczaj wyznaczona w zezwoleniu jako konkretna trasa lub sieć dróg, ewentualnie jako obszar całego państwa. Taki podział został zastosowany również w przypadku zezwoleń na przejazd transportów ponadnormatywnych w Polsce.
W tym artykule skupimy się na drogach krajowych, które zasługują na uwagę między innymi dlatego, że III kategoria zezwoleń na przejazdy transportów ponadnormatywnych została ograniczona swoim zasięgiem właśnie do tych dróg.
Ustawa o drogach publicznych z dnia 21 marca 1985 r przedstawia następujący podział dróg publicznych w Polsce:
- Drogi krajowe (w tym autostrady A i drogi ekspresowe S)
- Drogi wojewódzkie
- Drogi powiatowe
- Drogi gminne
Zarządcą dróg krajowych jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Nie dotyczy to jednak odcinków dróg krajowych w obrębie miast na prawach powiatu, gdzie funkcję zarządcy pełni zarząd miasta oraz odcinków autostrad płatnych, których zarządcą (po podpisaniu umowy koncesyjnej) staje się koncesjonariusz.
Drogi krajowe tworzą główny korytarz transportowy w Polsce, umożliwiając krajową i międzynarodową komunikację kołową pomiędzy dużymi miastami oraz najważniejszymi przejściami granicznymi.
Ciekawostką jest, że drogi o przebiegu zbliżonym do południowego mają co do zasady numery nieparzyste, a drogi o przebiegu równoleżnikowym – parzyste. Najważniejsze szlaki tranzytowe otrzymują najniższe numery (np. autostrady A1 i A2, krzyżujące się w centrum kraju).
Zgodnie z wykazem GDDKiA mamy obecnie w Polsce 97 dróg krajowych, które oznacza się białymi cyframi na czerwonym tle. Znaki z numerami dróg krajowych różnią się jednak od siebie pewnym szczegółem – kolorem obramowania, który niesie ze sobą istotną informację na temat dopuszczalnego nacisku na oś pojazdu.
  | Znak E-15a „numer drogi krajowej o dopuszczalnym nacisku osi pojazdu do 11,5 t” oznacza, że drogą mogą poruszać się pojazdy o nacisku osi pojedynczej nieprzekraczającym 11,5 t |
 | Znak E-15f „numer drogi krajowej o dopuszczalnym nacisku osi pojazdu do 10 t” oznacza, że drogą mogą poruszać się pojazdy o nacisku osi pojedynczej nieprzekraczającym 10 |
 | Znak E-15g „numer drogi krajowej o dopuszczalnym nacisku osi pojazdu do 8 t” oznacza, że drogą mogą poruszać się pojazdy o nacisku osi pojedynczej nieprzekraczającym 8 t. |
W dniu 21 marca 2019 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że Polska naruszyła prawo unijne wprowadzając ograniczenia dla swobodnego ruchu pojazdów o maksymalnym nacisku osi napędowej wynoszącym 11,5 tony. Postanowiono więc dostosować sieć drogową do standardu unijnego. Od 13 marca 2021, na mocy ustawy z 18 grudnia 2020 r., na wszystkich drogach krajowych dozwolony jest ruch pojazdów o nacisku pojedynczej osi do 11,5 tony, ALE… ustawa mimo to dopuszcza ustanowienie zakazu ruchu pojazdów o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej powyżej 10 t albo powyżej 8 t jeśli zachodzą ku temu odpowiednie przesłanki, wymienione w ustawie, np.:
- stan techniczny drogi
- obszar objęty ochroną przyrody lub ochroną zabytków
- sąsiedztwo żłobka, przedszkola, szkoły, szpitala
- sąsiedztwo intensywnej zabudowy mieszkaniowej
- brak chodnika, brak bezkolizyjnego przejścia dla pieszych lub sygnalizacji świetlnej na przejściu
Natomiast nie można wprowadzić ani ustanowić zakazu na:
- drogach publicznych lub ich odcinkach, które zostały wybudowane lub przebudowane
z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, przez okres 5 lat od dnia oddania drogi lub jej odcinka do użytkowania; - drogach publicznych lub ich odcinkach w transeuropejskiej sieci drogowej;
- drogach krajowych lub ich odcinkach, z wyjątkiem dróg krajowych zarządzanych przez prezydentów miast na prawach powiatu.
W praktyce oznacza to, że na głównych trasach tranzytowych zakazu obawiać się raczej nie musimy. Jednak na drodze krajowej w dużym mieście sprawa wygląda już zupełnie inaczej.
Dlatego z pewnością warto zaznajomić się ze znakami przedstawionymi powyżej, tym bardziej, że kary za przekroczone naciski są bardzo dotkliwe.
W razie pytań zapraszamy Państwa do kontaktu i życzymy szerokiej drogi!
Napisała: Anna Kukowka-Wróbel
Zredagowała: Małgorzata Puławska
Marcin Malec
Marcin Kalinowski
